حصر وراثت
به منظور این که وراث بتوانند سهم الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است وارث منحصر بودن ایشان و سهم الارث هر یک از ایشان در دادگاه بررسی و اثبات گردد. در این خصوص دادگاه پس از رسیدگی، گواهی‌نامه‌ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می‌نماید که در اختیار اشخاص ذینفع قرار خواهد گرفت. انحصار وراثت در حقوق عبارت است از معلوم نمودن تعداد وراث متوفی توسط مراجع ذی صلاح.
قانونی که به بحث انحصار وراثت می‌پردازد، قانون امور حسبی از ماده 360 تا 374 است که فصل دهم قانون نام برده را در بر می‌گیرد.
در حال حاضر مرجع صلاحیت داری که به انجام امور مربوط به موضوع ذکر شده می‌پردازد شورای حل اختلاف است. هر فردی مانند ورثه، طلبکار، موصی‌له یا هر کسی که ذینفع است و بخواهد گواهی برای انحصار وراثت بگیرد خواهان است و برای دادن این فرم لازم است که طبق قانون باید درخواست‌نامه کتبی مشتمل بر نام و مشخصات درخواست‌کننده و متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی و وارث تنظیم و به دادگاه تسلیم کرد، مانند گواهی فوت که از اداره ثبت احوال و آمار گرفته می‌شود و گواهی مالیات بر ارث که از وزارت دارایی گرفته می‌شود و...
اگر فرد از اقلیت مذهبی خاصی باشد نیز باید تقسیم‌نامه ارث نیز داشته باشد، زیرا در هر مذهبی نحوه تقسیم ارث متفاوت است. بعد از انجام این امور، فرم گرفته می‌شود و بعد از تکمیل، طبق مواد 361 و 362 دادگاه بخش درخواست نامبرده را 3 دفعه پ ی‌در‌پی، ماهی یک مرتبه آگهی می‌کند.
پس از انقضای 3 ماه از تاریخ نشر اولین آگهی در صورتی که معترض نبود، دادگاه تمام ادله و اسناد درخواست‌کننده تصدیق را از برگ شناسنامه و گواهی گواه و غیره در نظر گرفته، تصدیقی مشعر بر وراثت و تعیین عده وراث و نسبت آنها به متوفی صادر می‌کند و در صورت اعتراض دادگاه، جلسه‌ای برای رسیدگی به اعتراض تعیین کرده و به معترض و درخواست‌کننده تصدیق اطلاع می‌دهد و در جلسه پس از رسیدگی حکم خواهد داد و این حکم قابل پژوهش و فرجام است که البته این امور مخصوص شهر‌ها است. اما در مورد روستاها و شهرستان‌های کوچک این امر توسط انتشار اعلامیه و... انجام می‌شود، زیرا فرد عموما مال زیادی نخواهد داشت و همان‌طور که قانون می‌گوید، اگر مال بیش از 10 میلیون ریال نباشد نیاز به این تشریفات نیست. وی می‌افزاید اگر در بین ورثه فرد محجور وجود داشته باشد، باید برای او قیم تعیین شود که خود افراد یا نماینده دادستان نسبت به این کار اقدام می‌کند.
طبق نظر یک وکیل دادگستری، برای گرفتن گواهی انحصار وراثت، برخی مدارک باید وجود داشته باشد تا با این درخواست موافقت شود. باید خاطرنشان کرد که با تشکیل شوراهای حل اختلاف در کشور صلاحیت رسیدگی به گواهی انحصار وراثت در اختیار شوراهای حل اختلاف است و دادگاهی صلاحیت دارد که آخرین اقامتگاه متوفی در حوزه آن واقع شده است. دادخواست انحصار وراثت به همراه مدارکی که در بالا به آن اشاره شد، به این دادگاه تحویل می‌شود. گواهی انحصار وراثت اولین گام برای تقسیم دارایی متوفی محسوب می‌شود و دارایی وی که بدین ترتیب مشخص می‌شود، بین ورثه تقسیم خواهد شد.
